Vanzwakbegaafdheidwordt gesproken als een persoon een IQ heeft van tussen de 70 en 85. Iemand die zwakbegaafd is heeft meer moeite met leren en heeft een vertraagde ontwikkeling. Het begripzwakbegaafdheidis een andere termvoor laagbegaafdheid of voor minder dan gemiddeld begaafd. Indien een persoon een IQ score heeft lager dan 70 dan spreken we van een verstandelijke beperkingin plaats van zwakbegaafdheid.
Inhoudsopgave
Wanneer ben je zwakbegaafd?
Je bent zwakbegaafd als je een IQ score tussen de 70 en 85 hebt.Volgens een schatting van het sociaal en cultureel planbureau heeft ongeveer 13% van de Nederlandse bevolking het niveau van een zwakbegaafd persoon of minder. Als je een IQ score van lager dan 85 hebt, betekent dit dat je een relatief laag IQ hebt. Een IQ tussen de 85 en 115 betekent dat je een gemiddeld IQ hebt.
Oorzaak zwakbegaafdheid
Hoe heeft het in vredesnaam kunnen gebeuren dat iemand zwakbegaafd is geworden? Dat iemand zwakbegaafd is kan diverse redenen hebben. Deze redenen zijn onder te verdelen in 3 periodes waarin dit kan gebeuren:
- Voor de geboorte door bijvoorbeeld alcohol gebruik van de moeder, infecties bij de moeder (bijvoorbeeld hersenvliesontsteking) of door de genetische aanleg.
- Tijdens de geboorte door bijvoorbeeld te weinig zuurstof en/of door bloedingen.
- Na de geboorte door infecties (hersenvliesontsteking), binnen krijgen van giftige stoffen of door hersenletsel veroorzaakt door een ongeval.
Een groot misverstand is dat zwakbegaafdheid erfelijk is. Uit een studie van Zwitserse en Duitse onderzoekers blijkt dat zwakbegaafdheid bijna altijd het gevolg van een genetisch defect. Dit genetisch defect is meestal niet erfelijk. Elk persoon heeft dus de kans om zwakbegaafd geboren te worden en dit heeft vrij weinig te maken of de ouders zwakbegaafd zijn.
Kenmerken zwakbegaafdheid
Er zijn meerdere oorzaken die kunnen leiden tot zwakbegaafdheid. Veel van de gevallen ontstaat zwakbegaafdheid in de eerste (voor de geboorte) of tijdens de tweede (tijdens de geboorte) periode. Voor deze twee situaties kunnen de volgende kenmerken zich voordoen:
- Een persoon die zwakbegaafd is heeft vaak problemen met leren en zijn of haar gedrag. Deze mensen zijn minder goed in staat om dagelijkse handelingen goed uit te voeren.
- Zwakbegaafde kinderen blijven achter in de ontwikkeling dan hun leeftijdsgenoten. Bijvoorbeeld ze gaan later spreken, gaan later kruipen/lopen of spelen op een andere manier met speelgoed (vaak zonder hun fantasie of verbeelding te gebruiken).
- Zwakbegaafde kinderen weigeren (vast) voedsel en kunnen zelfs braken.
- Sommige zwakbegaafden hebben ook fysieke afwijkingen in het uiterlijk, bijvoorbeeld een kleine of groter hoofd. In sommige gevallen misvormde voeten / handen. Deze afwijking is vaak al kort na de geboorte waar te nemen.
- Zwakbegaafdheid gaat vaak gepaard met andere aandoeningen en stoornissen, bijvoorbeeld epilepsie, doofheid, slechtziendheid, autisme, verlammingen ect.
- Zwakbegaafden hebben voorkeur aan simpele routinematige handelingen.
- Zwakbegaafden kunnen sterke stemmingswisselingen hebben (agressiviteit).
Zwakbegaafdheid herkennen bij jonge kinderen
Zwakbegaafdheiduit zich in veel van degevallen voordat iemand 18 wordt, tenzij de oorzaak na de geboorte plaats vindt (bijvoorbeeld door een ongeluk), maar het is lastig om in de jonge jaren al direct te kunnen spreken van zwakbegaafdheid. Bij kinderen die nog niet kunnen lezen of schrijven is zwakbegaafdheid alleen te herkennen aan een trage ontwikkeling. De motorische ontwikkeling kan traag verlopen, maar ook de spraak- en taalontwikkeling. Het duurt veel langer voordat een zwakbegaafd kindje leert omrollen, kruipen en zelfs lopen.
Vaststellen zwakbegaafdheid
Het is van groot belang dat zwakbegaafdheid op jonge leeftijd wordt vastgesteld. Een goede diagnose van zwakbegaafdheid zorgt ervoor dat het kind op het goede niveau zit (anders kan het kind overvraagd worden). Zwakbegaafdheid wordt over het algemeen vastgesteld aan de hand van een IQ test die het intelligentie quotiënt meet. In Nederland wordt over het algemeen de WISC-III IQ test gebruikt. Benieuwd naar jouw IQ? Doe dan de IQ test op deze website om een indicatie van jouw IQ te krijgen.
Bij jonge kinderen is het erg lastig om het IQ vast te stellen en kan er vaak geen IQ test afgenomen worden. Om toch jonge kinderen op zwakbegaafdheid te kunnen testen is er speciaal materiaal ontwikkeld om jonge kinderen te kunnen testen. Daarnaast valt het vaak op dat tijdens de peuter- en kleuterperiode het kind achterblijft in de ontwikkeling ten opzichte van leeftijdsgenootjes.
Omgaan met eenzwakbegaafd kind
Indien er bij uw kind wordt geconstateerd dat hij of zij zwakbegaafd is, zit er niks anders op dan dit te accepteren. Het is belangrijk om dit te accepteren en je moet vooral niet je kind gaan belasten met moeilijke opgaven om hem of haar toch weer slim te maken. Als dit wel gedaan wordt dan wordt je kind overvraagd, omdat hun intelligentie dit helemaal niet aankan. Hierdoor ontstaan er emotionele- en gedragsproblemen. Deze problemen zullen vaak verdwijnen indien het kind weer op het juiste niveau wordt aangesproken.
Daarnaast moet je als ouder de nadruk leggen op de dingen die je kind juist wel goed kan. Hierdoor ontwikkel je een positief zelfbeeld bij het kind. Het is ook belangrijk als ouder dat je een duidelijke structuur aan brengt in het leven van je kind, door bijvoorbeeld duidelijke regels te stellen en een dagindeling te maken. Een goede omgang met een zwakbegaafd kind is belangrijk en denk er aan geef het kind duidelijke maar haalbareopdrachten!
Zwakbegaafd kind in de klas
Zwakbegaafde kinderen zitten vaak op een reguliere school en vaak zijn ze instaat om dit bij te benen. Wanneer het kind vastloopt in het reguliere basisonderwijs kan het kind naar het speciaal onderwijs.
Heb je als docent een kind in de klas dat niet zo goed mee kan komen met de lesstof als de rest terwijl er geen verbetering in zit? Neem dan eens een capaciteitentest af. Misschien blijkt er dan wel uit wel uit dat het kind zwakbegaafd is. Het is belangrijk om dit vroeg vast te stellen, zodat het kind niet een nog grotere achterstand achterloopt. Helaas kost het vaak moeite om de ouders dit ook in te laten zien.
Juist voor kinderen met een lage intelligentie is onderwijs ontzettend belangrijk, want zij zullen waarschijnlijk later ontmoedigd zijn om verder te leren. Besteed dus veel tijd aan taal- en rekenvaardigheid. Is de begeleiding niet voldoende? Ga een goed gesprek aan met de ouders over de voordelen van speciaal onderwijs. Ze kunnen het niveau van hun kind beter accepteren, want van onderwijs op het juiste niveau leert een zwakbegaafd kind veel meer.
Omgaan met zwakbegaafde volwassenen
Een zwakbegaafd kind wordt na verloop van tijd volwassen. Het blijft vanzelf sprekend belangrijk om goed om te gaan met zwakbegaafde volwassenen. Alhoewel dit vanzelf sprekend is, is het lastig om goed om te gaan met zwakbegaafde volwassenen als je niet weet hoe je met deze mensen om moet gaan. Hoe moet je zwakbegaafde volwassenen benaderen? Met welke toon moet je zwakbegaafde volwassenen aanspreken? Het antwoord op deze vragen kan je zelf beantwoorden, want als je antwoordt geeft op deze vragen dan weet je ook hoe een zwakbegaafd persoon behandeld wilt worden. Een zwakbegaafd persoon wil namelijk op dezelfde manier behandeld worden als dat jij behandeld wilt worden.
Behandeling zwakbegaafdheid
Zwakbegaafdheid is niet iets watte genezen of te verhelpenvalt. Afhankelijk van de benodigdezorg is vaak levenslange begeleiding nodig. Ernstige zwakbegaafdheid bij volwassen resulteert bijna altijd in het zogenaamde “begeleid wonen”. Kinderen groeien vaak op bij de biologische ouders, zolang de situatie dat toelaat. Kinderen zullen in veel gevallen naar het speciaal onderwijs gaan.
Zwakbegaafd en werk
Veel zwakbegaafde mensen vinden door hun relatief lage IQ én beperkte sociale vaardigheden vaak een stuk lastiger werk. Een nuttige en gestructureerde dagbesteding door middel van werk is daarin tegen wel erg belangrijk. Contact hebben met collega’s, waardering krijgen en je dag nuttig doorbrengen voorkomen dat je in een isolement terecht komt. Werk zoeken als zwakbegaafd persoon is lastig, maar degemeente of eventueel het UWV kunnen voor jou een (beschutte) werkplek regelen.
Tot slot
Probeer je verwachtingen bij te stellen als er geconstateerd is dat je kind zwakbegaafd is. Een realistische verwachting is namelijk beter voor jezelf en voor het kind. Push je kind niet, maar probeer hem of haar te ondersteunen. Maak regels, geef duidelijke en korte opdrachten en wees alert op ongewenst en gewenst gedrag (en stimuleer dit). Kortom breng structuur in zijn of haar leven!
